تشبیهات و استعارات در دیوان ناصر خسرو

برای پی بردن به ظرفیت ها و زیبایی های زبانی و بیانی آثار ادبی نظم و نثر، لازم است که قبل از هرچیز با علوم بلاغی از جمله علم بیان آشنا باشیم. علم بیان از صورتهای متمایز خیال بحث می کند و تشبیه و استعاره که موضوع این پژوهش است، از جملهی این صورتهای خیال هستند. شاعران و نویسندگان برای بیان اندیشه های خود و تجسم بخشیدن به صور ذهنی خویش به تشبیه و استعاره متوسل می شوند. ناصر خسرو قبادیانی شاعر و قصیده سرای بزرگ قرن پنجم است که در قصاید تعلیمی خود انسانها را به آزادگی، خرد ورزی، دین داری، علم اندوزی و دیگر فضایل معنوی و روحی دعوت می کند. ناصر خسرو با اینکه از صور خیال به بهترین شکل بهره گرفته اما به خاطر نمود اندیشه های بلند و جلوه های تعقل و حکمت در شعر او، صور خیال مجال خود نمایی نمی یابد و می توان گفت از عناصر خیال در جهت اثر بخشی قصایدش برای رسیدن به اهداف سیاسی و معنوی خود بهره می گرفت.او به این دلیل که زبان‏ شعر را با توان بالایی در بیان افکار و اعتقاداتش به کار گرفت،ضمن‏ اینکه ساختار و بعد هنری و تصویری شعر را هم از نظر دور نداشت، جایگاهی ویژه در ادبیات و شعر فارسی دارد و در خور بزرگ داشت و احترام بسیار است.